Hikaye Evi | Mutfak

Merhaba arkadaşlar. Evimizin edebiyat öğretmeni admini olaraktan yazar arkadaşlara (ola ki bilmeyeniniz veya unutanınız varsa diye) minik bir dilbilgisi kılavuzu hazırladım. Hikayelerinizi yazarken düzgün ve özenli bir Türkçe kullanmanız hem siz, hem okurlar için süreci çok daha keyifli ve verimli kılacaktır.  :)
En temelde bilmeniz gereken yazım ve dilbilgisi kuralları:

   
• Cümleler büyük harfle başlar. (Bunu bilmeyeni kovuyoruz zaten de, neyse.)
• Her cümleden sonra noktalama işareti koymanız gerekir. Cümle havada kalırsa olmaz. Aynı şekilde, tırnak içinde de bir cümle aldıysanız, onun da başı kel değil, onu da noktalayın.
• Bulunma hali eki olan "da, de, ta, te" daima bitişik yazılır. (Peki hocam, bunu nasıl anlayacağız? Cevap: İçinde, üstünde veya zaman anlamları katıyorsa, ektir o.)
• Bağlaç olan "da, de" ise ayrı yazılır. "ta, te" şekli de yoktur bu elemanların. (Yerine "bile" koyun, cümle yamulmuyorsa bağlaçtır o.)
• Özel adlar (insan, devlet, şehir..vs) büyük harfle başlar. Ve bunlara gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır.
• Bir diğer ayrı mı bitişik mi zararlısı; ki. "Ki", eğer ekse bitişik, bağlaçsa ayrı yazılır. Bunları ayırt etmeyi de okuduğunuz kitaplarda nasıl yazılmış baka baka öğrenebilirsiniz, var bi mantığı da anlatamıyorum şu an.
• Geldik "mı, mi, mu, mü"ye. Soru sorarken kullandığımız bu arkadaşlar, HER ZAMAN için, kendilerinden önceki kelimeden AYRI yazılır. Ama bunlara ek geldiyse, e boşuna "ek" dememişiz, eklenir. Mesela; "Gidiyor musun?" Gördüğünüz gibi "mu" önceki kelimeye eklenmemiş ama onun üstüne gelen "-sun" ona eklenmiş.
• "Şey" kelimesi, pek itibar görmez ama gayet bağımsız, özgür bir kelimedir, o yüzden hiçbir yere eklemeye lüzum yoktur, DAİMA AYRI yazılır.
• "alım, elim, acak, ecek" vs. fiil kip eklerinden önceki fiiller "-a, -e" ile bitirilir. Yani; "geliceğim" değil, "geleceğim". "yapıyım" değil, "yapayım" gibi.
• Ay adları, eğer özel bir tarihin içindeyse büyük harfle, onun dışında küçük harfle başlar. Yani mesela; "10 Kasım 1938" derken "K" büyük, ama "yine aylardan kasım" derken "k" küçük...
• Gün adları küçük harfle başlar.
• "Dünya, Güneş ve Ay" kelimeleri, gök cismi adı şeklindeyken büyük harfle, onun dışında küçük harfle başlar. Mesela; "Dünya, Güneş'in etrafında döner." derken büyük, "Pencereyi aç da güneş girsin içeri." derken küçük. Komple güneş girmiyor sonuçta içeri :P

Evet, şimdilik bu kadar. Aklıma gelen olursa yine eklerim, tabii ki daha birçok kural var ama bunlar en önce bilmeniz ve uygulamanız gerekenler. Özellikle ilk başta yazdıklarıma uymayan hikayeleri onaylamakta çekince yaşayacağımızı belirteyim.  :)
Bunun dışında, bu başlık altında, dilbilgisi ve yazımla ilgili aklınıza takılan her şeyi sorabilirsiniz. Keyifli günler dilerim!  :D

Alıntı yapılan: austenviolet - Aralık 09, 2014, 04:38:59 ÖS
Ay adları, eğer özel bir tarihin içindeyse büyük harfle, onun dışında küçük harfle başlar. Yani mesela; "10 Kasım 1938" derken "K" büyük, ama "yine aylardan kasım" derken "k" küçük...

Bunca yıldır yazarım okurum, bilmiyordum bunu, öğrendim, thank you.

İstanbullu yazarken,  İstanbul'lu mu İstanbullu mu?

Rica ederim Dilek abla <3
Aek, "İstanbullu." Diyeceksin ki İstanbul özel isim, niye ayırmıyoruz, çünkü "-lu" çekim dğeil yapım eki-yapım ekleri kesmeyle ayrılmaz. :)

Alıntı yapılan: austenviolet - Aralık 10, 2014, 01:03:43 ÖS
Aek, "İstanbullu." Diyeceksin ki İstanbul özel isim, niye ayırmıyoruz, çünkü "-lu" çekim dğeil yapım eki-yapım ekleri kesmeyle ayrılmaz. :)

Dilbilgisi konusunda sitenin en zayıf üyelerinden birisi olarak teşekkür ederim.  :)

Ben şey kelimesiyle ilgili olanı eski okulumdaki posterimsi şeylerden öğrenmiştim. Koca koca harflerle yazıyordu. "Şey her şeyden ayrı yazılır."

Rica ederim Aek, her zaman sorabilirsin bu başlıkta... Bilmemek değil öğrenmek istememek ayıp :D
İrem, güzel yöntemmiş akhgfds onu yapsam mı ileride acaba, panoya koca koca kurallar falan :D

Yani ogrencil3r acayip gulup dalga geciyor ama ogreniyorsun bir sekilde ve tabi bizde daha sacma bi yontem vardi. Fen sokagi turkce sokagi falan filan diye koridorlari bastan asagi donatmislardi. Bi koridor ful turkce bilgileri birinde matematikle ilgili seyler, bir de guzeldi o posterler falan kalin falan iyi para odemisler *bizden iyi para almislar*

Ama cidden iyi yöntem, mantıklı... Pahalıdır tabiiişlkjh :D

Yurtdisinda yasadigim ve bayagi zamandir yazi yazmadigim icin son zamanlarda Turkcem epey bozuldu diye uzuluyordum ama bunlari yine de hatirliyormusum :D Bir sorum olacak, eger yazacak olursam emin olmadigim seyleri arada sana ÖM ile sana sorabilir miyim? :)

Alıntı yapılan: Selfish Jean - Aralık 17, 2014, 03:19:35 ÖS
Yurtdisinda yasadigim ve bayagi zamandir yazi yazmadigim icin son zamanlarda Turkcem epey bozuldu diye uzuluyordum ama bunlari yine de hatirliyormusum :D Bir sorum olacak, eger yazacak olursam emin olmadigim seyleri arada sana ÖM ile sana sorabilir miyim? :)

Her zaman için, tabii ki! :) Elimden geldiğince yardımcı olurum....

Bir ygs ogrencisi icin guzel bir hatirlatma oldu, ellerine saglik tesekkurler:))

Turkce konusunda inanilmaz takintiliyim, sinifin mail grubunda bile hatali yazanlari surekli duzeltiyorum o yuzden de biraz antipatik oluyorum ama yapacak bir sey yok ::)

Rica ederim Plum  :)
Luna; insanların yanlışın yapılmasını değil de söylenmesini yadırgaması toplumsal bi hastalık bence. Teslim olmamaız gereken bi hastalık. Arkandayım :hug: <3

Bunların dışında hala sıkça yapılan yazım yanlışlarını (herkez, deyil vb.) da eklersen iyi olur diye düşünüyorum.

Alıntı yapılan: bin - Ocak 03, 2015, 08:02:46 ÖS
Bunların dışında hala sıkça yapılan yazım yanlışlarını (herkez, deyil vb.) da eklersen iyi olur diye düşünüyorum.

Güzel fikir  :alkis: Ama ona ayrı bir başlık açsak daha iyi olur sanki, aklımda olsun, bir ara biraz toparlayıp öyle hem eğlenceli hem öğretici bir başlık açayım... Teşekkürler öneri için  :)

Bağlaç ve ek olan de'nin ayrılması konusunda en kolay yöntem bu benim bildiğim: de'yi cümleden çıkarın; anlam bozuluyorsa ek, bozulmuyorsa bağlaçtır. Böyle öğrenmiştim zamanında :D

"Hala" yazarken "Hâlâ" mı yazıyoruz? Ben öyle kullanıyorum ama şapka kalktı tabii, nasıl yazıyoruz karıştırıyorum.

Alıntı yapılan: Selemetis - Ocak 10, 2015, 03:27:55 ÖS
"Hala" yazarken "Hâlâ" mı yazıyoruz? Ben öyle kullanıyorum ama şapka kalktı tabii, nasıl yazıyoruz karıştırıyorum.

Anlam karışıklığı yaratan kelimelerde şapka kullanılmasını doğru buluyorum ben açıkçası. Şapka kaldırıldı falan ama böyle kelimelerde kullanımına devam ediliyordu sanki.

Alıntı yapılan: Calypso - Ocak 10, 2015, 03:38:34 ÖS

Alıntı yapılan: Selemetis - Ocak 10, 2015, 03:27:55 ÖS
"Hala" yazarken "Hâlâ" mı yazıyoruz? Ben öyle kullanıyorum ama şapka kalktı tabii, nasıl yazıyoruz karıştırıyorum.

Anlam karışıklığı yaratan kelimelerde şapka kullanılmasını doğru buluyorum ben açıkçası. Şapka kaldırıldı falan ama böyle kelimelerde kullanımına devam ediliyordu sanki.

Kar/kâr, hala/hâlâ gibi çift kullanımlı kelimelerde şapka hiç kalkmadı zaten. Sadece gereksizlerden kalktı, "hikâye, hilâl, kasîde" falan yazılıyordu eskiden, onların şapkaları gitti zorluk oluyor diye... Yani babanın kardeşi "hala"; henüz anlamındaki "hâlâ" :)

Bu sorum bu başlığa mı ait bilmemekle birlikte, soruyorum.

X kişisi konuştu:
-Lalalalala

mı doğru,

X kişisi konuştu;
-Lalalalala

mı? Noktalı virgül, iki nokta üst üste?

İki nokta doğrusu. Noktalı virgül açıklama anlamında kullanılmaz. :)

Ben de öyle demiştim ama, arkadaşım noktalı virgülde ısrar edince ikileme düştüm, sorayım dedim. Emim oldum şimdi, çok teşekkürler!  :wizard:

Evet iki nokta ve evet, bu sorulaırn yeri burası  :))

Ben virgül kullanıyorum böyle konuşma cümlelerinde, acep yanlış mıdır ki  :boi:

Alıntı yapılan: Eischen - Ocak 12, 2015, 05:51:54 ÖS
Ben virgül kullanıyorum böyle konuşma cümlelerinde, acep yanlış mıdır ki  :boi:

X kişisi,
-Falan filan.
şeklinde mi?

Gibisinden, evet  :wizard:

Virgülü şu şekilde kullanabilirsiniz:
X, Y'ye bakarken, "Geleceğini bilmiyordum." dedi.

Konuşma çizgisiyle yazarken yöntem şu:
X, Y'ye baktı:
-Geleceğini bilmiyordum.

Konuşma çizgisi kullanırsan iki nokta kullanman gerekiyor, virgül olmaz. Ama tırnak içinde yazacaksan -X kişisi, "Falan filan." dedi." şeklinde- virgül kullanabilirsin. Yani ben böyle biliyorum, bir de Violet'e soralım. :wizard:

Edit: Derken Violet cevapladı. :D

Tamamdır  :wizard:

Ben de zaten genelde konuşma çizgisi kullanmıyorum ama aklımda bulunsun tabii  :utanc:

Ben de tırnak içindeki cümleyi neye göre virgül ya da noktayla sonlandırıyoruz karıştırıyorum.
"Bakarız." dedi ve gitti.
"Bakarız," dedi ve gitti.
Mesela yukarıdaki iki cümle de doğru gibi geliyor bana.

Ben genelde "Bakarız"dan sonra başka bir şey demiyorsa, yani kişinin cümlesi bitiyorsa nokta koyuyorum, virgül devam edeceğini gösterir bence çünkü. Ama öbür türlü kullanım da çok yaygın...

Evet cümle bittiği halde virgül koyup tırnak kapatan çok görüyorum.  :wizard:

Ben onun yanlış olduğunu düşünüyorum açıkçası, cümle bittiyse nokta, ünlem, soru işareti her ne lazımsa o konmalı. Mantıken yani...

Yanlış olduğunu sanmıyorum ama mantıken ben de hep noktayı ya da ünlem midir soru işareti midir neyse onu koyarak bitiriyorum. Temiz iş.  ::)

Sevgili ev dostlarım bir maruzatım var;

Artık kaç milyon senedir Türkçe yazmıyorsam (İngilişçe eğitimin gözü çıksın  :hih: ) bir sürü şeyi unutmuşum;

vazgeçmek, terketmek gibi kelimeler ayrı mı yazılıyor birleşik mi problem yaşıyorum :/

Vazgeçmek birleşik, terk etmek ayrı...:) İki kelimenin ne kadar kaynaştığıyla ilgili bir durum bu.. İkizleşme varsa (hissetmek, affetmek vs.) kesinkes birleşir; onun dışında bir kuralı yok sanırım, kullanım alışkanığına göre... Tereddüt yaşaıdğında şurdan hemen kontrol edebilirsin: http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&view=frontpage&Itemid=1

Alıntı yapılan: austenviolet - Ocak 15, 2015, 12:39:47 ÖS
Vazgeçmek birleşik, terk etmek ayrı...:) İki kelimenin ne kadar kaynaştığıyla ilgili bir durum bu.. İkizleşme varsa (hissetmek, affetmek vs.) kesinkes birleşir; onun dışında bir kuralı yok sanırım, kullanım alışkanığına göre... Tereddüt yaşaıdğında şurdan hemen kontrol edebilirsin: http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&view=frontpage&Itemid=1

Çook teşekkür ederim  :hug2:

Bu arada "cappuccinosunu" yazarken C'yi büyük yazıp eki ayırmam gerekir mi benim? Help?

Gerekmez :) Yalnız şey, kapuçinosunu diye Türkçeleştirebilirsin bak, sonradan aklıma geldi.. Öyle kullanımı var.

Tenk yu, Violet <3 Bunlar hep yıllık ya.

İmla takıntılı biri olarak, hikaye yazım kurallarına uygun değilse yazarın diğer hikayelerini okuyasım gelmiyor.
:sumkur: